Wprowadzenie do hydroponiki

Czym jest hydroponika?

Aby rosnąć, rośliny potrzebują kilku niezbędnych składników: światła, dwutlenku węgla (który zwykle pozyskują z ogólnego przepływu powietrza w ich środowisku), wody i składników odżywczych. W tradycyjnym ogrodnictwie rośliny pobierają potrzebne im składniki odżywcze z gleby. W hydroponice rośliny zamiast wchłaniać składniki odżywcze z gleby, wchłaniają je z płynnego roztworu odżywczego, który miesza się z wodą.

Krótko mówiąc, hydroponika to technika uprawy roślin przy użyciu roztworu odżywczego na bazie wody zamiast gleby.

Istnieje wiele różnych metod, systemów i konfiguracji uprawy hydroponicznej. W tym artykule omówimy jednak tylko najprostszy i najtańszy sposób uprawy w wodzie - uprawę roślin ozdobnych w semi-hydroponice w doniczkach.

Hydroponika pasywna - najprostszy sposób uprawy w wodzie

Semi-hydroponika, czyli hydroponika pasywna wykorzystuje obojętny i porowaty ośrodek, który transportuje wodę i nawóz do korzeni poprzez podciąganie kapilarne (pochłaniające wilgoć). Składniki odżywcze i woda znajdujące się w zbiorniku są podciągane do góry przez porowaty substrat, znajdujący się w doniczce i doprowadzane do korzeni rośliny, zapewniając stały dopływ składników odżywczych i wody.

Powyżej opisana została uproszczona definicja hydroponiki pasywnej. Ale jak to dokładnie odnosi się do domowej uprawy i co jest niezbędne?

Uprawa hydroponiczna w domu – jak zacząć?

Aby rozpocząć przygodę z uprawą hydroponiczną niezbędne będzie kilka elementów. Pierwszym i najistotniejszym z nich jest sama roślina. Konieczne jest bardzo dokładne oczyszczenie jej bryły korzeniowej z ziemi. Pozostawienie resztek organicznego podłoża może doprowadzić nawet do całkowitego zgnicia korzeni. Oczywiście nie będziemy mieli tego problemu jeżeli wybierzemy sadzonkę, którą wcześniej ukorzenialiśmy w wodzie albo już oczyszczoną roślinę.

Kolejnym ważnym elementem jest nieorganiczne podłoże hydroponiczne, które ma zapewnić roślinie dobrą stabilność i umożliwić dostęp pożywki do korzeni. Musi być obojętne chemicznie i porowate. Może to być pumeks, lawa wulkaniczna, zeolit i ich mieszanki, keramzyt hydroponiczny czy perlit. 

Mamy już roślinę i podłoże. Czas na doniczkę. Możemy wybrać specjalne koszyczki lub wkłady hydroponiczne np. firmy LENI, które mają odpowiednie otwory i miejsce na miernik. Możemy też przygotować doniczkę własnej produkcji. Doskonale do tego sprawdzają się zwykłe, plastikowe kubki, w których wystarczy wyciąć otwory w dnie i na dole ścianek (polecamy do tego celu użyć lutownicy, co znacznie ułatwi i przyspieszy pracę).

Potrzebne nam będzie jeszcze naczynie na pożywkę. Może to być zwykła osłonka lub wysoki podstawek. Ważne żeby były wykonane z materiału, który jest wodoszczelny jak plastik czy szkło i nie miały pęknięć.

Jak już wiemy, w uprawie hydroponicznej tradycyjna gleba zastępowana jest obojętnym podłożem,  które samo w sobie nie ma żadnych składników odżywczych. Konieczne jest więc stosowanie nawozów, które w połączeniu z wodą stanowią odpowiednią pożywkę, zapewniającą roślinie stały dostęp do niezbędnych pierwiastków i makroelementów. Ważny jest wybór odżywki, która nadaje się do hydroponiki. Większość nawozów do klasycznej uprawy zachowuje się niestabilnie w roztworach i może podwyższać lub obniżać poziom pH. Nie powinny być więc stosowane do uprawy w hydro, gdzie stała wartość pH  pożywki jest niezwykle istotna. Wybierajmy dedykowane nawozy hydroponiczne, które są bardzo wydajne.

Mamy już skompletowany podstawowy zestaw startowy do uprawy hydroponicznej. Najwyższy czas umieścić roślinę na miejscu.

Doniczkę wypełniamy podłożem hydroponicznym do mniej więcej 1/3 jej wysokości. Umieszczamy w niej roślinę i zasypujemy resztą podłoża. Całość wstawiamy do wybranego naczynia i dolewamy odpowiednio przygotowanej pożywki tak, aby jej poziom znajdował się poniżej korzeni. Dzięki podciąganiu kapilarnemu roślina uzyska stały dostęp do pożywki. Jednocześnie korzenie nie będą cały czas zanurzone w wodzie. Gdyby cała bryła korzeniowa była zatopiona w wodzie, korzenie nie otrzymywałyby odpowiedniej ilości tlenu i zaczęłyby gnić.

Idealna pożywka, czyli roztwór wody i nawozu, i jak ją przygotować?

Sam nawóz to nie wszystko. Aby roślina mogła pobierać wszystkie składniki odżywcze musi mieć zapewnione optymalne pH.  W przypadku roślin ozdobnych, które uprawiamy w domu wartość pH zawiera się w przedziale około 5,5 do 6,5. Jeżeli będzie ono zbyt niskie lub zbyt wysokie, roślina nie będzie w stanie pobierać niezbędnych pierwiastków i makroelementów i może nabawić się niedoborów. Woda z kranu zazwyczaj ma wartość pH powyżej 7 i nie jest odpowiednia do przygotowania pożywki. Przegotowanie lub przefiltrowanie wody poprawia parametry ale trzeba pamiętać, że trzeba je regularnie sprawdzać. Badania poziomu pH możemy dokonać w bardzo prosty sposób za pomocą phmetru, pasków lub testu kropelkowego. W razie potrzeby konieczne będzie zastosowanie regulatorów pH.

Podlewanie roślin w hydroponice

Hydroponika to system uprawy, w której roślina cały czas ma zapewniony dostęp do pożywki. Trzeba jednak pamiętać, że jej poziom nie może być zbyt wysoki. Zatopienie korzeni doprowadzi do ich gnicia, gdyż nie będą miały wystarczającej ilości tlenu.

Zwłaszcza na początku bardzo pomocny będzie wskaźnik poziomu wody, na którym zaznaczone są trzy poziomy: minimalny, optymalny i maksymalny. Podczas standardowego podlewania nie należy przekraczać poziomu optymalnego. Korzystajmy z pozycji maksimum tylko w wyjątkowych sytuacjach, jak na przykład dłuższy wyjazd.

Podłoża hydroponiczne mają doskonałą zdolność pobierania i magazynowania wody. Kiedy w naczyniu nie ma już pożywki, a miernik pokazuje wartość minimalną podłoże pozostaje jeszcze wilgotne. Odczekajmy więc 2-3 dni przed uzupełnieniem wody, aby pozwolić korzeniom porządnie się dotlenić.

Między całkowitą wymianą pożywki (nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie) należy braki uzupełniać tylko czystą wodą. Dodawanie kolejnej porcji nawozu, do tego który jeszcze pozostał może doprowadzić do przenawożenia.